جایگاه کارشناسی در ادله اثبات دعوا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد حقوق خصوصی

2 استادیار گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق و الهیات دانشگاه شهید باهنر

چکیده

در حقوق موضوعه ایران در کتاب سوم قانون مدنی، گرچه نامی از کارشناسی برده نشده، اما در قانون آیین دادرسی مدنی کارشناسی به عنوان یکی از ادلة اثبات دعوا مورد توجه قرار گرفته و احکام مربوط به آن در قانون یاد شده و در قوانین دیگر از جمله قوانین مربوط به کارشناسی بیان شده است. مع‌الوصف این پرسش قابل طرح است که آیا کارشناسی، دلیل محسوب شده و ماهیتی مستقل دارد یا در زمره اماره‌ها است یا قسمی از شهادت است؟ نویسندگان حقوقی که تاکنون به بحث درباره کارشناسی پرداخته‌اند، باصراحت پاسخی به پرسش اساسی مربوط به ماهیت کارشناسی نداده‌اند، ولی از این‌که بحث کارشناسی را جدای از شهادت و اماره مطرح ساخته‌اند، چنین استنباط می‌شود که تمایل به استقلال موضوع داشته‌اند. در این مقاله سعی شده است با روش توصیفی-تحلیلی، تحقیقی همه‌جانبه و کنکاشی دقیق درخصوص ماهیت کارشناسی و رابطة آن با سایر ادلة اثبات دعوا برای شناخت جایگاه کارشناسی در حقوق موضوعه صورت گیرد. هدف نیز این بوده که رویة واحدی ایجاد شود و ارزش رجوع به کارشناس در میان ادلة دیگر تعیین شود و نیز اساساً علم برای قضات محاکم در این زمینه ایجاد شود. در پژوهش حاضر بر تحلیل این موضوع و اثبات این امر تلاش شده است که کارشناسی به عنوان یک دلیل مستقل در کنار سایر ادلة اثبات دعوا، انکارناپذیر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Position of Expertise as an Evidence in Civil Claims

نویسندگان [English]

  • Zohre Bahrami 1
  • ali arefi 2
1 Master of Privat Law
2 Assiatant professor of the Law and Theology Faculty of Shahid Bahonar University
چکیده [English]

According to the Iranian positive law, expertise is regarded as a legal evidence by Civil Proceedings Act and a few other statutes concerning expertise, while it has not been mentioned in the third chapter of Civil Code. However, this question could be raised whether expertise is treated as an independent evidence, is a circumstantial evidence or is some type of witness? Legal writers who have already discussed expertise, have not expressly answered to this fundamental question about the nature of expertise but it could be inferred that they tend to treat it as an independent evidence because they refer to it in separate discussions and not during discussing witness and circumstantial evidence. This article is to analyze the nature of expertise and its interaction with other evidences precisely and comprehensively via descriptive and analytical method to reach an understanding of its position in positive law. The aim of this article is to establish a unanimous procedure, to determine the value of expertise among other evidences, and to create some kinds of knowledge for judges. This study tries to analyze the subject and prove the fact that expertise could not be denied as an independent evidence among other evidences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Circumstantial Evidence
  • Evidence
  • Expertise
  • Judge’s Personal Knowledge
  • Witness
منابع ومآخذ
فارسی
1. استون، فردیناند، نهادهای اساسی حقوق ایالات متحده آمریکا، ترجمه: محمد صفایی، 1375
2. امامی، اسدالله، مطالعه تطبیقی نسب در حقوق ایران و فرانسه، تهران: 1369
3. امامی، سید حسن، حقوق مدنی، ج 6، کتاب‌فروشی اسلامیه، 1375
4. باختر، احمد، محمد روحانی. ادلة اثبات دعوا حقوق کارشناسی، تهران: جاودانه جنگل، 1389
5. بازگیر، یدالله، علل نقض آرای کیفری در شعب دیوان عالی کشور، نشر حقوق‌دان، 1376
6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دانش‌نامه حقوقی، ج 1، موسسه انتشارات امیرکبیر، 1375
7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دانش‌نامه حقوقی، ج 4، موسسه انتشارات امیرکبیر، 1375
8. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دایرة المعارف علوم اسلامی-قضایی، ج 2، گنج دانش، 1381
9. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج ۲ و ۳، گنج دانش، 1378
10. حسن‌زاده، مهدی، بررسی فقهی-حقوقی کارشناسی و ارزش اثباتی آن، قم: دانشگاه قم، 1388
11. حسینی‌نژاد، حسینقلی، ادلة اثبات دعوی، تهران: میزان، 1374
12. شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، ج 3، تهران: دراک، 1389
13. عمروانی، احمد، تعارض ادلة اثبات دعوا در امور حقوقی، تهران: فکرسازان، 1390
14. کاتوزیان، ناصر، اثبات و دلیل اثبات، ج 1، تهران: میزان، 1380
15. کاتوزیان، ناصر، اثبات و دلیل اثبات، ج 2، تهران: میزان، 1385
16. مدنی، سید جلال‌الدین، آیین دادرسی کیفری، تهران: پایدار، 1378
17. مظفر، محمدرضا، اصول فقه، ترجمه: محسن غرویان و علی شیروانی، ج 2، قم: دارالفکر، 1388
18. هاشمی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج 1، قم: موسسه دایرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، 1426ه.ق
عربی
19. جندی، عبدالملک، الموسوعة الجنائیة، ج 1، بیروت: دار احیا التراث العربی، 1976م
20. حسینی شیرازی، سید محمد، الفقه، ج 100، بیروت: دارالعلوم، 1410ه.ق
21. العزوی نایینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج 3، قم: موسسه نشر اسلامی تابعة الجماعة المدرسین، 1406ه.ق
مقالات
22. حسن‌زاده، مهدی، کارشناسی دلیل مستقل از علم قاضی، مجله فقه و حقوق، بهار1386، شماره 12
23. دیانی، عبدالرسول، ایقان وجدان قاضی مقایسه اجمالی نظام های حقوقی اسلام، ایران و فرانسه، ماه‌نامه دادرسی، شهریور1384، شماره 51
24. دیانی، عبدالرسول، ترتیب دلایل، مجله کانون وکلا، 1381، شماره8
25. عمروانی، رحمان، تعارض کارشناسی و شهادت در امور مدنی، مجله دادرسی، 1387، شماره 69
26. هاشمی، رعنا، بررسی میزان تأثیر اظهارنظر کارشناسی در پزشک قانونی در پرونده‌های مختومه دادگستری استان تهران، مجله پزشک قانونی، پاییز1381، شماره 27
پایان‌نامه
27. رحیم‌نژاد، محمدعلی. «رابطة شهادت با سایر ادلة اثبات دعوا در فقه و حقوق ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، میبد: مجتمع آموزشی عالی آیت الله حائری، 1391
28. محمودیان، علی. «حجیت نظر کارشناس»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: علوم تحقیقات، 1392