ارزیابی اجرای دکترین مسئولیت حمایتی در بحران یمن

بهری خیاوی, بهمن

ارزیابی اجرای دکترین مسئولیت حمایتی در بحران یمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

بهمن بهری خیاوی

دانشگاه آزاد زنجان

چکیده

دکترین "مسئولیت حمایت" که دارای سه مرحله پیشگیری، واکنشی و بازسازی است، در زمانی به کار برده می‌شود که دولتی نخواهد یا نتواند از شهروندان خود در برابر چهار جرم: جرایم جنگی، جرایم علیه بشریت، نسلکشی و پاک‌سازی نژادی حمایت کند. کشور یمن از تاریخ 14 ژانویه سال 2011 میلادی، دستخوش انقلاب، درگیری‌ و جنگ داخلی و خارجی شده که منجر به دو بار استعفا و فرار عبد ربه منصور رییس‌جمهور وقت این کشور شد. در ادامه این بحران، ائتلاف منطقه‌ای به رهبری عربستان سعودی، جهت حمایت از رییس‌جمهور مستعفی یمن، این کشور را مورد تجاوز نظامی قرار دادند که منجر به کشته و زخمی شدن بسیاری از افراد غیرنظامی و وقوع فجایع بهداشتی و تغذیه‌ای در بین غیرنظامیان بخصوص کودکان گردید؛ به‌طوری‌که بر اساس گزارشات سازمان‌های بین‌المللی، وقوع جرایم جنگی به شکل جدی در این حمله مشهود است. بنابراین می‌توان در گام نخست از ابزار تحریم اقتصادی و نظامی و سیاسی در قالب دکترین مسئولیت حمایت برای حمایت از اتباع یمن به‌منظور بازداشتن ارتکاب جرایم توسط ائتلاف منطقهای مذکور اقدام نمود. این نوشتار بر آن است تا ضمن بررسی کوتاه دکترین مسئولیت حمایت، وقایع جاری در یمن را از منظر مسئولیت حمایت تحلیل و حمله ائتلافی به رهبری عربستان از دیدگاه قانونی مورد بررسی قرار دهد و در پایان امکان اجرای دکترین مسئولیت حمایت در مقابله با بحران ایجاد شده توسط ائتلاف منطقه‌ای به رهبری عربستان سعودی را تحلیل نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

معاهدات مرتبط با حقوق بشر دوستانه (حقوق جنگ)

عنوان مقاله [English]

Assessment the implementation of the doctrine of responsibility to protect in crisis in Yemen

نویسنده [English]

bahman bahri khiyavi

Islamic Azad University of zanjan

چکیده [English]

The Doctrine of "Responsibility to Protect" which has three stages including "Prevention", "Reaction" and "Reconstruction", is used when a government will not or cannot protect its citizens against four crimes: "War Crimes", "Crimes Against Humanity", "Genocide" and "Ethnic Cleansing". As it mentioned, the plan, consisting of three phases, has created hopes for addressing disadvantages of humanitarian interventions such as selectivity and interference in internal affairs of other countries. Yemen crisis has begun from January 2011 after a revolution and public demonstrations. Since then, Yemen has been engaged in civil war and conflicted with other countries. It led to that Abd Rabba Mansour – the president at the time - resigned two times and escaped from the country. Following this, in support of the resigned President, a regional coalition led by Saudi Arabia launched a military invasion against Yemen, which resulted in the deaths and injuries of civilians and the occurrence of health and nutrition disasters among the civilians, especially children; so that according to the reports of international organizations, the war crimes occurrence in this attack is seriously evident. So, in the first step, the tools of economic, military and political sanction in format of the Doctrine of "Responsibility to Protect" can be used to support the citizens of Yemen, and in order to prevent the commission of crimes by the regional coalition. This paper, seeks to do a brief review of the Doctrine of "Responsibility to Protect", and meanwhile analyzes the current events in Yemen From the perspective of this Doctrine. It also studies the invasion of Yemen by regional coalition led by Saudi Arabia from the legal viewpoint and finally analyzes the possibility of implementation of the Doctrine against the crisis which is created by the regional coalition.

کلیدواژه‌ها [English]

Responsibility to Protect
Human rights
Yemen
the Middle East
Operation Decisive Storm
Gulf Cooperation Council

مراجع

منابع

الف) فارسی

کتاب

ضیائی بیگدلی، محمدرضا، حقوق بینالملل بشردوستانه، گنج دانش، 1394

فرانسوا توال؛ ژئوپلیتیک شیعه، تهران: انتشارات ویستار،1382

دوسوالد بک، لوئیس، هنکرتز، ژان ماری؛ حقوق بین‌الملل بشردوستانه عرفی، چاپ اول، انتشارات مجد، 1387

اسماعیل نسب، حسین؛ مجموعه مهم‌ترین اسناد کاربردی حقوق بین‌الملل، چاپ اول، تهران: جنگل، 1393

ضیائی بیگدلی، محمدرضا، آرا و نظرات مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری، چاپ دوم، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، جلد اول، 1392

کازرونی، سید مصطفی، مسئولیت حمایت در حقوق بین‌الملل، چاپ اول، تهران، نگاه بینه، 1383

پوراسد، محمدامین، بدعت مسئولیت حمایت در بحران سوریه از منظر حقوق بین‌الملل، چاپ اول، تهران، جاودانه، جنگل، 1395

مقاله

سواری، حسن، حسینی بلوچی، مهدی، نظریة مسئولیت حمایت از حرف تا عمل، پژوهش حقوق عمومی، بهار 1392، شماره 32، ص 173-204

سیم بر، رضا، قربانی، وحید، کاربست دکترین مسئولیت حمایت در بحران لیبی، پژوهشنامه حقوق کیفری، بهار و تابستان 1391، شماره 5، ص 83-100

موسوی، سید فضل‌الله، حاتمی، مهدی، دفاع مشروع پیش‌دستانه در حقوق بین‌الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، تابستان 1385، شماره 72، ص 303-324

سلطان‌زاده، سجاد، بررسی حقوقی استناد روسیه به دکترین مسئولیت حمایتی در حمله به گرجستان، سیاست خارجی، سال بیست و سوم، زمستان 1388 –شماره 4، ص 937-969

قادری، سید محمدهادی، قربان نیا، ناصر، دکترین مسئولیت حمایت و تلاش برای مقابله با فجایع انسانی، فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم، بهار 1392- شماره اول، ص 199-234

جباری، منصور، حاضر وظیفه قره‌باغ، جلیل، ارزیابی دکترین مسئولیت حمایت در بحران دارفور سودان، فصلنامه راهبرد، سال بیستم، بهار 1390- شماره 58، ص 217-241

فضائلی، مصطفی، مداخله نظامی در یمن از منظر حقوق بین‌الملل، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 46، شماره 1، بهار 1395، صفحه 41-70

دولت‌خواه، زهرا؛ امام‌جمعه زاده، سی جواد، دکترین مسئولیت حمایت: بررسی تطبیقی رویکرد اعضای دائم شورای امنیت در قبال بحران لیبی و سوریه، راهبرد، زمستان 1394، شماره 77، صفحه 59-84

داد اندیش، پروین، تحولات لیبی و دکترین مسئولیت حمایت، راهبرد، بهار 1391، شماره 62، صفحه 168-194

زمانی، سید قاسم، زمانیان، سورنا، جایگاه دکترین مسئولیت حمایت در بحران سوریه، مطالعات حقوق عمومی، پاییز 1395، دوره 46، شماره 3، صفحه 627-648

عباسی سرمدی، مهدی، دکترین مسئولیت حمایت: از روند شکل‌گیری تا کاربرد ابزاری آن، سیاست جهانی، پاییز 1392، شماره 5، صفحه 157-182

لاچینانی، سجاد، مسئولیت حمایت و مشروعیت مداخله بشردوستانه، سیاست، زمستان 1395، شماره 12، صفحه 49-62

زمانی، قاسم، نوری، وحید، بحران غزه در ترازوی دکترین مسئولین حمایت، روابط خارجی، پاییز 1391، شماره 15، صفحه 289-319

ب) لاتین

book

21. Henckaerts,jean-marie;doswarld-beck,louise, Customary international humanitarian law, cambrige university press, 2009

document

International Commission on Intervention and State Sovereignty (ICISS)

UN General Assembly, “2005 World Summit Outcome”, UN Document A/Res/60/1

UN Secretary-General, “Implementing the Responsibility to Protect”, UN Document A/63/677

UN General Assembly, UN Document A/Res/60/1

High-level Panel on threats, Challenges and Change,http://www.un.org/en/peacebuilding/pdf/historical/hlp_more_secure_world.pdf

2005 World Summit Outcome,UN General Assembly, (UN Document A/Res/60/1), http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/Res/60/1

A more secure world: our shared responsibility(A/59/565), http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/59/565

The situation in the Middle East(S/RES/2201 (2015)), http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/2201%20(2015)

31. UNS/2015/217,http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2015/217

32. Government Positions on R2P, 11 August2005. http://www.responsibilitytoprotect.org/files/Chart_R2P_11August.pdf

33. YEARBOOK OF THE INTERNATIONAL LAW COMMISSION 1966, volume II, legal.un.org/ilc/publications/yearbooks/english/ilc_1966_v2.pdf

34. The Geneva conventions of 12 august 1949, https://www.icrc.org/eng/assets/files/publications/icrc-002-0173.pdf

35. Protocols I additional to the GENEVA CONVENTIONS OF 12 AUGUST 1949, https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf

Rome Statute of the International Criminal Court, 1998, https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84.../rome_statute_english.pdf

37. http://www.responsibilitytoprotect.org/index.php/publications/core-rtop-documents

38. http://www.un.org/en/documents/charter/chapter7.shtml

http://responsibilitytoprotect.org/ICISS%20Report

40. http://www.worldometers.info/world-population/population-by-country/

https://www.amnesty.org/en/latest/news/2012/01/yemen-urged-reject-amnesty-law-president-saleh-and-aides/

42. http://www.un.org/press/en/2015/sgsm16480.doc.htm

http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=15776

http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=50496#.VbOXBvmkbIU

45. https://www.icrc.org/en/document/yemen-humanitarian-pause

http://reliefweb.int/report/yemen/under-secretary-general-humanitarian-affairs-and-emergency-relief-coordinator-stephen-o

47. http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=52638&Kw1=yemen&Kw2=&Kw3=#.VpfdR1KJ2So

48. https://www.amnesty.org/en/latest/news/2015/12/bombing-of-schools-by-saudi-arabia-led-coalition-in-yemen/

49. https://www.amnesty.org/en/documents/mde31/3208/2016/en/

50. http://www.msf.org/article/yemen-another-msf-supported-hospital-bombed

51. http://www.who.int/mediacentre/news/statements/2015/yemen-situation/en/

52. http://www.emro.who.int/media/news/health-situation-in-yemen-critical-as-violent-conflict-enters-second-year.html

http://www.emro.who.int/media/news/who-releases-emergency-funds-to-support-cholera-response-in-yemen.html

54. http://reliefweb.int/report/yemen/yemen-humanitarian-emergency-situation-report-no-16-20-july-2015

55. http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=51605#.VdnoapdqKf4

https://www.hrw.org/news/2015/05/31/yemen-cluster-munitions-harm-civilians

57. http://www.leader.ir/langs/fa/index.php?p=bayanat&id=13060

http://mfa.ir/index.aspx?siteid=1&pageid=2007&newsview=336503&pro=nobak

http://www.un.org/en/preventgenocide/adviser/pdf/Op-ed%20Yemen

http://www.treasury.gov/resource-center/sanctions/OFAC-Enforcement/Pages/20141110.aspx

http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=52749&Kw1=yemen&Kw2=&Kw3=#.Vpfdb1KJ2So

http://www.unog.ch/unog/website/news_media.nsf/%28httpPages%29/c80dbb6cb0551f71c1257eb90034379d?OpenDocument&ExpandSection=5%2C2#_Section5

http://www.unog.ch/unog/website/news_media.nsf/%28httpPages%29/c80dbb6cb0551f71c1257eb90034379d?OpenDocument&ExpandSection=2#_Section2

http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=52966#.VpfW4lKJ2Sp

https://theintercept.com/2016/06/09/u-n-chief-admits-he-removed-saudi-arabia-from-child-killer-list-due-to-extortion/

http://www.aproarab.org/modules.php?name=Qanoon&get=Yemen

http://responsibilitytoprotect.org/ICISS%20Report.pdf.

https://www.hrw.org/news/2016/05/06/yemen-saudis-using-us-cluster-munitions

https://www.amnesty.org/en/latest/news/2016/05/yemen-children-among-civilians-killed-and-maimed-in-cluster-bomb-minefields/

70. https://www.washingtonpost.com/news/checkpoint/wp/2016/09/19/saudi-arabia-appears-to-be-using-u-s-supplied-white-phosphorus-in-its-war-in-yemen/?utm_term=.21978b2b8ac6

71. https://www.amnesty.org/en/latest/news/2016/09/yemen-evidence-indicates-us-made-bomb-was-used-in-attack-on-msf-hospital/