پیش‌بینی حق فسخ ضمن عقود وثیقه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

عقود وثیقه‌ای که به‌منظور تضمین و تسهیل وصول مطالبات منعقد می‌گردد، دارای احکام متعددی به ‌غیر از احکام مترتب بر تمامی عقود است. یکی از مسائل بسیار مهم در ارتباط با عقود، صحت یا عدم صحت پیش‌بینی حق فسخ است. علی‌القاعده در ضمن عقود می‌توان چنین حقی را برای طرفین عقد در نظر گرفت؛ اما راجع به برخی از عقود چنین امکانی وجود ندارد. بااین‌حال راجع به عقود وثیقه‌ای تردیدهایی وارد شده است. برخی از مؤلفین پیش‌بینی حق فسخ در ضمن عقود وثیقه‌ای را ممکن و برخی آن را بی‌اعتبار دانسته‌اند. برخی نیز نسبت به بعضی از مصادیق عقود وثیقه‌ای قائل به امکان اندارج حق فسخ شده‌اند و راجع به مصادیق دیگر آن را جایز ندانسته‌اند. طرفداران هر یک از دیدگاه‌های مطروحه دلایلی برای اثبات نظر خود بیان داشته‌اند. بااین‌حال به نظر می‌رسد می‌بایست قائل به دیدگاهی شد که معتقد به امکان پیش‌بینی حق فسخ در ضمن عقود وثیقه‌ای است. در این نوشتار سعی نگارنده بر این خواهد بود که دلایل ارائه شده از سوی هر یک از دیدگاه‌ها را مورد مداقه قرار دهد و با دید تحلیلی به بررسی آن‌ها بپردازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Predicting the terminate right in collateral contracts

نویسنده [English]

  • javad piri
private law, faculty of law, tarbiat modares uinversity, tehran, iran
چکیده [English]

Collateral contracts which are concluded to guarantee and facilitate the collection of debts, have several rules apart from the provisions of all contracts. One of the most important issues with regard to contracts, is the accuracy or inaccuracy of the prediction of the termination right. In accordance with the rule, such a right can be considered for the parties in the contract; but there is no such possibility for some contracts. However, there are doubts about collateral contracts. Some authors also believe that predicting the termination right in collateral contracts is valid and some consider it to be invalid. Also, Some have believed that predicting the terminate right in some examples is valid and about others is invalid. The advocates of each of the aforementioned views have expressed reasons for proving their views. However, it seems that we should consider the view that believes in the possibility of predicting the terminate right in collateral contracts. In this paper, the author's attempt will be to examine the reasons given by each of the views and examine them with an analytical perspective.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transition collateral contract
  • Guaranteed collateral contract
  • termination
  1. منابع فارسی

    کتب

    1. امامی، سید حسن، حقوق مدنی، جلد اول، تهران: انتشارات اسلامیه، چاپ سی و پنجم، 1393.
    2. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، حقوق مدنی: رهن صلح، تهران: کتابخانه گنج دانش، چاپ سوم، 1388.
    3. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، عقد ضمان، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری موسسه انتشارات فرانکلین، چاپ اول، 1352.
    4. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، عقد کفالت، تهران: کتابخانه گنج دانش، چاپ چهارم، 1390.
    5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، فلسفه حقوق مدنی، جلد اول، تهران: کتابخانه گنج دانش، چاپ اول، 1380.
    6. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، سؤال و جواب، تهران: انتشارات مرکز العلوم اسلامی، چاپ اول، 1415 ه‍ ق.
    7. کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: عقود اذنی _ وثیقه‌های دین _ ودیعه ...، جلد چهارم، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ پنجم، 1385.

    مقالات

    1. محقق داماد، سید مصطفی و یزدانی، غلامرضا، شرط خیار در عقد ضمان، آموزه‌های فقه مدنی، 1390، سال دوم، شماره چهارم. ص. 3-24.
    2. محلاتی، محمد سروش، اصل عدم ولایت، فصلنامه علمی-پژوهشی علوم سیاسی، 1383، سال هفتم، شماره بیست و پنجم. ص. 63-72.

    منابع عربی

    1. اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، جلد نهم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1403 ه‍ ق.
    2. اصفهانی، سید ابوالحسن، وسیلة النجاة مع حواشی الگلپایگانی، جلد دوم، قم: چاپخانه مهر، چاپ اول، 1393 ه‍ ق.
    3. حسینی عاملی، سید جواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط- الحدیثة)، جلد پانزدهم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، جلد شانزدهم، 1419 ه‍ ق.
    4. خویی، محمدتقی، الشروط و التزامات التبعة فی العقود. جلد دوم، قم: مؤسسة المنار، بی‌تا.
    5. شیخ انصاری، مرتضی بن محمدامین، کتاب المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات (ط- الحدیثة)، جلد پنجم، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. چاپ اول، 1415 ه‍ ق.
    6. شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، الخلاف، جلد سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1407 ه‍ ق.
    7. صمیری، مفلح بن حسن، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، جلد دوم، بیروت: دارالهادی، چاپ اول، 1420 ه‍ ق.
    8. طباطبایی حکیم، سید محسن، مستمسک العروة الوثقی، جلد سیزدهم، قم: موسسه دارالتفسیر، چاپ اول، 1416 ه‍ ق.
    9. علامه حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (ط- الحدیثة)، جلد دوم، قم: موسسه امام صادق علیه­السلام، چاپ اول، 1420 ه‍ ق.
    10. علامه حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تذکرة الفقهاء (ط-الحدیثة)، جلد یازدهم، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، 1414 ه‍ ق.
    11. علامه حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، جلد دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1413 ه‍ ق.
    12. غروی نائینی، میرزا محمد­حسن، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، جلد دوم، تهران: المکتبة المحمدیة، چاپ اول، 1373 ه‍ ق.
    13. غروی نائینی، میرزا محمدحسن، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، جلد دوم، تهران: المکتبة المحمدیة، چاپ اول، 1373 ه‍ ق.
    14. موحدی لنکرانی، محمد فاضل، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة- المضاربة، الشرکة، المزارعة، المساقاة، الدین و القرض، الرهن، الحجر، الضمان، الحوالة و الکفالة، الوکالة، الإقرار، الهبة. قم: مرکز فقه ائمه اطهار علیهم السلام، چاپ اول، 1425 ه‍ ق.
    15. موسوی بجنوردی، سید حسن بن آقابزرگ، القواعد الفقهیة، جلد ششم، قم: نشر الهادی، چاپ اول، 1419 ه‍ ق.
    16. موسوی خویی، سید ابوالقاسم، مبانی العروة الوثقی، جلد دوم، قم: منشورات مدرسة دارالعلم- لطفی، چاپ اول، 1409 ه‍ ق.
    17. نجفی، بشیر حسین، مصطفی الدین القیم، نجف: دفتر حضرت آیت الله نجفی، چاپ اول،1427 ه‍ ق.